Alexei is dol op voetballen. In Novosibirsk, zijn oude woonplaats in Rusland, speelde hij al competitie met zestallen. Zijn ouders zijn trots, hij heeft talent en toen ze in Nederland kwamen heeft zijn vader hem meteen opgegeven bij de beste club in de plaats waar hij werkt en hoopt een woning te vinden. Alexei wordt ingedeeld bij JO14, hoofdklasse. Bij een succesvolle coach.
“Toen we uit Novosibirsk vertrokken, miste ik mijn voetbalvrienden heel erg”, zegt Alexei. Hij was blij toen zijn vader me aanmeldde bij een nieuwe club en zei dat hij een goede speler was en dat de coach dit ook snel zou zien.
Tijdens de trainingspotjes wacht Alexei op instructies van de coach. De opstelling was duidelijk, maar hij geeft dan nauwelijks aanwijzingen! Hij staat aan de zijlijn met zijn armen over elkaar. “De andere jongens in het veld zeiden wel heel veel tegen elkaar. Ze schreeuwen echt de hele tijd, ook tegen mij. Ze geven de hele tijd kritiek op elkaar! Mijn vader zei dat ik meer individuele solo acties moet laten zien, dan zouden ze niet meer zo fel reageren. Maar dan wordt het alleen maar erger! Jee, ik hou van voetbal, maar dit is echt niet leuk meer.”
De coach is blij met Alexei. “Het gaat prima, die jongen speelt goed en heeft niet veel aanwijzingen nodig. Het is een talententeam, er zitten veel jongens in die zien wat er gedaan moet worden. Soms lijkt het of hij het opgeeft en hij niet tegen kritiek kan.”
Waar ligt de verbinding?
Alexei was gewend om specifieke instructies van de coach te krijgen. Hij wacht op zijn aanwijzingen en kijkt steeds naar de coach om te zien of hij iets mist. Maar de coach is stil en rustig en laat de spelers in het veld elkaar ‘coachen’, en dat zijn vaak directe opmerkingen. In de ogen van Alexei soms zelfs pijnlijk. De trainer wil dat spelers op het veld initiatief tonen. Hij wil dat spelers improviseren en elkaar helpen en coachen.
Er zit een groot verschil in hoe we in Nederland een team vormen en hoe dat in andere culturen gaat. Er is wel een baas, de teamcoach, en een onderbaas, de aanvoerder. Maar die moeten vooral niet te hoog van de toren blazen. De coach heeft het beste overzicht en een plan, maar rekent er op dat de individuele spelers die goed uitvoeren en elkaar coachen. Typisch voor een egalitaire en ik-samenleving.
Dan krijgt Alexei ook nog eens te maken dat we hier in Nederland vooral geen kapsones moeten hebben. In Nederland worden we gemotiveerd door de teamprestatie, niet door individuele heldendaden.
Het is best tegenstrijdig. Per hoofd van de bevolking hebben wij vaak de meeste Olympische medailles. Dus presteren kunnen we wel, maar op onze voorwaarden: eigen initiatief, coaches en spelers zonder kapsones, hard werken maar op zijn tijd voor onszelf kiezen.
Ondertussen moet Alexei aan zijn nieuwe omgeving wennen. Dat zal snel genoeg gaan op zijn leeftijd. Ook in dit verhaal is die directe, voor Alexei botte, communicatie een belangrijke factor. Ze zijn niet bedoeld om te kwetsen. De coach heeft een mooie taak en kan zich speciaal op Alexei richten door hem mee te nemen in zijn en de Nederlandse stijl van coachen en teamsport.
Als Alexei dat begrijpt en weer gemotiveerd wordt dan hebben ze een hele goede aan hem! Hij brengt twee culturen samen.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
